- Schorzenia układu oddychania
Zespół zaburzeń oddychania (ZZO) – jego przyczyną zwykle jest niedobór surfaktantu – substancji, która odpowiada za sprawność pęcherzyków płucnych (zapobiega ich sklejaniu się, a dalej niedotlenieniu i martwicy). Objawy zespołu zaburzeń oddychania pojawiają się zaraz po przyjściu wcześniaka na świat. Dziecko ma problem ze „złapaniem” normalnego oddechu – postękuje, widać, że wkłada wielki wysiłek w to, by oddychać (zauważalne jest poruszanie skrzydełkami nosa, używanie dodatkowych mięśni oddechowych), oddech dziecka jest przyśpieszony (powyżej 60 oddechów na minutę), pojawia się sinica. Bardzo często jednak nie dochodzi do tego etapu, gdyż już wcześniej dziecko zostaje podłączone do respiratora. Można ją rozpoznać najwcześniej po 4 tygodniu życia. Diagnozę potwierdza uwidocznienie w RTG klatki piersiowej zbliznowaceń w płucach lub konieczność podawania tlenu cztery tygodnie po porodzie lub 36 tygodni od zapłodnienia.
Do czynników zmniejszających ryzyko wystąpienia dysplazji należą: podanie glikokortykosteroidów prenatalnie, podanie surfaktantu, karmienie pokarmem mamy lub z Banku Mleka z dodatkiem środków wzbogacających lub mieszanką przeznaczoną dla wcześniaków.
- Zachłystowe zapalenie płuc (zespół Mendelsona) – jest wynikiem zachłyśnięcia się płynem owodniowym lub pokarmem u wcześniaków, u których odruch kaszlowy jest upośledzony.
- Dysplazja oskrzelowo-płucna – jest wynikiem długotrwałego podłączenia wcześniaka do respiratora. W tym przypadku płuca zostają uszkodzone przez toksyczne działanie tlenu oraz wysokie ciśnienie, które jest stosowane podczas sztucznego oddychania. Chorobę podejrzewa się, gdy pojawiają się trudności przy próbie odłączenia dziecka od respiratora.
- Bezdechy wcześniacze (najczęściej niegroźne) – nawracające przerwy w oddychaniu powyżej 20 sek., występują częściej u wcześniaków niż u dzieci donoszonych, z racji niedojrzałości ośrodkowego układu nerwowego tych pierwszych.
- Zapalenie płuc – bakteryjna infekcja płuc, powoduje zmiany w płucach, zniszczenie tkanki oskrzelowo-płucnej, niewydolność oddechową i może przekształcić się w sepsę.
- Schorzenia układu krwionośnego
- Niedokrwistość – przyczyną jest zbyt mała liczba czerwonych krwinek, spowodowana przez niedobór erytropoetyny – hormonu stymulującego ich wytwarzanie. Natomiast niedobór żelaza spowodowany jest krótszym okresem trwania ciąży u wcześniaków, co skutkuje mniejszymi magazynami żelaza u dziecka.
- Drożny przewód tętniczy Botalla – przewód ten jest naczyniem, które w życiu płodowym łączy aortę i pień płucny. Prawidłowo powinien się zamknąć w ciągu kilku – kilkunastu godzin po przyjściu dziecka na świat. W przeciwnym razie krew pozbawiona tlenu (z pnia płucnego) miesza się z tą, która jest wysycona tlenem (z aorty). Wówczas pojawiają się zaburzenia oddychania, bezdechy, tachykardia, szmer skurczowy lub skurczowo-rozkurczowy. Może nawet dojść do niewydolności krążenia.
- Krwawienia śródczaszkowe – dotyczą przede wszystkim skrajnych wcześniaków z bardzo niską masą ciała. Najczęściej są to krwawienia do komór mózgu. Objawami krwawienia – o ile w ogóle się pojawiają – są najczęściej apatia, bezdechy, zmniejszone napięcie mięśniowe, drgawki. Rokowania zależą od masywności krwawienia.
- Schorzenia układu nerwowego
- Dziecięce porażenie mózgowe – pojawia się np. asymetria w ułożeniu ciała, nadmierna wiotkość lub napięcie mięśni, trudności w połykaniu pokarmów, drgawki.
WAŻNE!! Można je rozpoznać dopiero po 1 roku życia dziecka. Nie wierzcie specjaliście, który stawia diagnozę MPD u kilkutygodniowego lub kilkumiesięcznego dziecka.
- Zaburzenie rozwoju psychoruchowego – dziecko może być opóźnione w rozwoju lub osiągać niektóre umiejętności na czas, a inne zbyt późno, może mieć zaburzenia emocjonalne (być nadaktywne, mieć zaburzoną koncentrację).
- Zapalenie opon mózgowych – zapalenie błon mózgowych i rdzenia kręgowego, w zależności od przyczyny podaje się antybiotyki lub leki przeciwwirusowe, konieczne jest też objęcie dziecka opieką w oddziale intensywnej terapii.
- Zapalenie mózgu – wywołane jest najczęściej wirusem opryszczki.
- Martwicze zapalenie jelit NEC
Jest to zespół objawów związanych z występowaniem zmian niedokrwienno-martwiczych, które są zlokalizowane głównie w obrębie jelita cienkiego.
W przebiegu choroby pojawiają się wzdęcia brzucha, nietolerancja pokarmowa, tkliwość powłok brzusznych, zalegania treści pokarmowej, wymioty, zaleganie mas kałowych, brak perystaltyki, widoczne wzdęcie jelit przez powłoki brzuszne.
NEC to nie wyrok! Nie każde martwicze zapalenie jelit wymaga leczenia operacyjnego. Często wystarcza przerwanie karmienia doustnego i podanie odpowiednich leków.
- Retinopatia wcześniacza
Jest to patologia naczyń krwionośnych siatkówki oka, u wcześniaków jest wynikiem nagromadzenia się wolnych rodników w niedojrzałej siatkówce oka, niewyleczona może doprowadzić do upośledzenia widzenia i ślepoty. W większości przypadków (80 proc.) zmiany w siatkówce cofają się samoistnie. Ryzyko retinopatii jest większe u wcześniaków, które były podłączone do respiratora.
- Zaburzenia termoregulacji.
Charakterystyczne dla wcześniaków trudności z utrzymaniem stałej ciepłoty ciała. Ich przyczynę stanowią:
- wzmożona utrata ciepła,
- mała ilość tkanki tłuszczowej białej i brązowej,
- wysoki wskaźnik powierzchni do masy ciała,
- ograniczona możliwość wytwarzania ciepła: niewystarczające zapasy brunatnej tkanki tłuszczowej i niezdolność do termogenezy.
Wyziębienie powoduje skurcz naczyń, ogranicza przenikanie krwi przez tkanki, powoduje zakwaszenie organizmu oraz wpływa na zahamowanie wytwarzania i wydzielania surfaktantu w płucach.
- Sepsa – posocznica
Jest to poważna infekcja, która obejmuje rozprzestrzenianie się drobnoustrojów (bakterii, wirusów) w krwi i tkankach.
- Krwawienia dokomorowe (IVH).
Wiążą się z wynaczynieniem krwi do komór mózgu.
Częstość występowania krwawień jest odwrotnie proporcjonalna do wieku płodowego, największa jest u noworodków najbardziej niedojrzałych. Ryzyko wystąpienia krwawienia jest największe w ciągu pierwszych dni życia. W krwawieniach I i II stopnia dochodzi najczęściej do samoistnego ustępowania zmian. Krwawienia bardziej rozległe -III i IV stopień – mogą powodować poszerzanie komór mózgu i może być konieczne specjalistyczne leczenie, a z całą pewnością konieczny będzie stały nadzór nad rozwojem dziecka.
- Leukomalacja okołokomorowa (PVL)
Uszkodzenie istoty białej mózgu; stopień niedoborów rozwojowych w późniejszym życiu wcześniaka zależy od rozległości zmian leukomalacyjnych, drobne zmiany mogą nie dawać żadnych deficytów. Zaburzenia intelektualne są rzadszą konsekwencją leukomalacji okołokomorowej niż zaburzenia ruchowe.